आधुनिक शेती

भारतातील सर्वात श्रीमंत शेतकरी – डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी [व्हिडिओ] | औषधी वनस्पतींची शेती | Richest farmer of India – Dr. Rajaram Tripathi | Herbal Farming | Medicinal Farming | Farming Motivation

औषधी वनस्पतींची शेती करणारे डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी हे कोंडागाव, छत्तीसगड येथील रहिवाशी आहेत. कोंडागाव हे शिल्प शहर म्हणून ओळखले जाते. येथील घडावा शिल्प खूप प्रसिद्ध आहेत. डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी यांनी या शहराला आणखी एक नवीन ओळख मिळवून दिली आहे. हे शहर आता भारतातील सर्वात श्रीमंत शेतकरी डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी यांच्या नावाने देखील ओळखले जाते. डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी यांनी हे सिद्ध करून दाखवले आहे कि योग्य तंत्र, आधुनिक पद्धती आणि इचछाशक्तीच्या जोरावर आपण हवे ते साध्य करू शकतो. चला तर मग त्यांच्या यशस्वी शेतीबद्दल जाणून घेऊया.

औषधी वनस्पतींची शेती

डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी हे औषधी वनस्पतींची शेती करतात. ते ३०० पेक्षा अधिक वेगवेगळ्या प्रकारच्या वनस्पतींचे संवर्धन करतात. डॉक्टर राजाराम हे नैसर्गिक ग्रीनहाऊस पद्धतीने शेती करतात. एक एकर मध्ये पॉलीहाऊस बनवण्याचा खर्च ४० लाख येतो. परंतु राजाराम याच्या पद्धतीने झार आपण ग्रीनहाऊस बनवले तर त्याचा खर्च केवळ १.६ लाख येतो. नैसर्गिक ग्रीनहाऊस झाडांच्या साहाय्याने बनवले जाते त्यामुळे ७-८ वर्षांच्या कालावधी नंतर आपण लाकडाचे देखील उत्पन्न घेऊ शकतो.

डॉक्टर राजाराम शेतीकडे कसे वळले?

डॉक्टर राजाराम आधी कर्ज वसुली चे काम करत होते. त्यावेळी त्यांच्या लक्षात आले कि जवळ पस ८०-९०% शेतकरी डिफॉल्टर आहेत. यामागचे कारण शोधण्याचा त्यांनी प्रयत्न केला. त्यासाठी त्यांनी इकॉनॉमी चा अभ्यास करून MA पदवी मिळवली. त्यानंतर शेती व त्यासाठी नाबार्ड कडून पुरवले जाणारे कर्ज याचा अभ्यास करून त्यातील उणिवा शिधून काढल्या आणि नाबार्ड समोर त्या सिद्ध देखील करून दाखवल्या.

त्यावेळी नाबार्ड ने शेती कर्ज हा तोट्याचा व्यवसाय असल्याचे मान्य केले परंतु फक्त उणिवा शोधून काही होणार नाही तुम्ही यावर काही तरी उपाय देखील शोध असा सल्ला नाबार्ड ने त्यांना दिला.

त्यानंतर त्यांनी नोकरी सोडली व ते शेतीकडे वळले. अभ्यापूर्वक शेती करून त्यांनी फायदेशीर व्यवसाय निर्माण केला. त्यात त्यांना अनेक अडचणींचा देखील सामना करावा लागला. जमिनीचा लिलाव होण्याची देखील वेळ अली परंतु त्यांनी हार मानली नाही. आज ते वार्षिक २५ कोटींपेक्षा अधिक टर्नओव्हर करत आहेत.

काली मिर्च

डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी प्रामुख्याने काळ्या मिरचीचे उत्पादन घेतात ज्यामध्ये त्यांना सर्वात जास्त फायदा होतो. यासोबतच ते शेतकऱ्यांना काळ्या मिरचीचे उत्पादन घेण्यासाठी मार्गदर्शन देखील करतात. या मोडेल ने काम केल्यास आपल्याला ७-८ वर्षात प्रति एकर ५-६ कोटींची उत्पन्न मिळते.

महिला सशक्तीकरण

डॉक्टर राजाराम याच्या जवळपास १० संस्था आहेत जेथे ८०% महिला कामगार आहेत. या शेतांमध्ये औषधी वनस्पती, मसाल्याचे पदार्थ, मध इ. चे उत्पादन घेतले जाते. त्यांच्या सर्व प्रकारच्या पिकांचे उत्पादन, कापणी, मिरची सुकवणे, साफ करणे, पॅकेजिंग करणे अशा सर्व प्रकारच्या कामांची जबाबदारी महिलांच्या खांद्यावर आहे. या सर्व महिला आदिवासी समाजाच्या आहेत. डॉक्टर राजाराम यांच्यासोबत काम करण्यापूर्वी त्या धान्याची शेती करत होत्या. ज्यात त्यांना फार काही फायदा होत नव्हता. परंतु आता हर्बल फार्मिंग मधून त्या आधीपेक्षा अधिक कमी करत आहेत.

मा दंतेश्वरी हर्बल गुप

मा दंतेश्वरी हर्बल ग्रुप या कंपनी च्या माध्यमातून डॉक्टर राजाराम यांनी MD बॉटॅनिकल्स या ब्रँड ची स्थापना केली आहे. या ब्रँड च्या माध्यमातून अनेक सेंद्रिय उत्पादनांची निर्मिती केली जाते.

भारतातील सर्वात श्रीमंत शेतकरी – डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी

यशस्वी शेतकरी डॉ. राजाराम त्रिपाठी हे छत्तीसगडमधील बस्तर जिल्ह्यातील रहिवासी आहेत. त्यांना हरित योद्धा, कृषी ऋषी, हर्बल किंग, फादर ऑफ सफेद मुसळी इत्यादी पदव्या देऊन गौरविण्यात आले आहे. डॉ. राजाराम त्रिपाठी यांनी शेतीतून केवळ त्यांचे जीवनच बदलले नाही, तर इतर अनेक शेतकऱ्यांना आर्थिकदृष्ट्या मजबूत केले. म्हणूनच कृषी जागरण आयोजित आणि महिंद्रा ट्रॅक्टर्सने प्रायोजित केलेल्या ‘मिलियनेअर फार्मर ऑफ इंडिया-2023 अवॉर्ड्स’ शोमध्ये केंद्रीय मत्स्यव्यवसाय, पशुसंवर्धन आणि दुग्ध मंत्री पुरषोत्तम रुपाला. डॉ. राजाराम त्रिपाठी यांना ‘भारतातील सर्वात श्रीमंत शेतकरी’/RFOI देण्यात आला. पुरस्कार. त्याचप्रमाणे डॉ. राजाराम त्रिपाठी औषधी पिकांच्या लागवडीतून वार्षिक 25 कोटी रुपयांची उलाढाल करतात. जर आपण त्यांच्याशी संबंधित शेतकऱ्यांबद्दल बोललो तर, शेतकऱ्यांचा संपूर्ण समूह औषधी पिकांच्या लागवडीतून दरवर्षी सुमारे 2.5 हजार कोटी रुपयांची उलाढाल/औषधी वनस्पतींच्या शेतीतून नफा कमावत आहे. अशा परिस्थितीत यशस्वी शेतकरी डॉ.राजाराम त्रिपाठी यांची यशोगाथा या व्हिडिओमध्ये पाहूया.

हायड्रोपोनिक शेती प्रोजेक्ट रिपोर्ट | Hydroponic Sheti Project Report PDF Download | Hydroponic Farming Project Report in Marathi

यशस्वी आणि फायदेशीर हायड्रोपोनिक सिस्टम्सची स्थापना, गुंतवणूक आणि नफा मार्जिनची अचूक किंमत माहित असणे आवश्यक आहे . हायड्रोपोनिक सेटअपसाठी आवश्यक असलेल्या सर्व आर्थिक आवश्यकतांचा येथे ब्रेकडाउन आहे.

हायड्रोपोनिक शेतीतील नफ्याचे मार्जिन किंवा नफ्याबद्दलची आश्वासने ऐकणे काही लोकांना त्वरीत उत्तेजित करू शकते. असे लोक स्वतःचा व्यावसायिक हायड्रोपोनिक शेती व्यवसाय सुरू करण्यास सहज तयार होतात. दुर्दैवाने, त्यांना हायड्रोपोनिक शेतीचे प्रशिक्षण, सेटअप, गुंतवणूक आणि नफ्याचे मार्जिन याबद्दलच्या तथ्यांबद्दल माहिती नाही.

हायड्रोपोनिक शेती प्रोजेक्ट रिपोर्ट

हायड्रोपोनिक फार्मिंग एंटरप्राइझ सुरू करण्यापूर्वी किमान कार्यक्षम योजना असणे श्रेयस्कर आहे. पुढील माहिती तुम्हाला प्रारंभिक गुंतवणूक आणि सेटअप खर्च (प्रति सायकल) ची कल्पना देईल. जेव्हा आपण हायड्रोपोनिक शेतीबद्दल चर्चा करतो, तेव्हा आपण त्याची तुलना पर्यावरणपूरक कृषी पद्धतींशी करू शकतो.

भारतात हायड्रोपोनिक शेती उभारण्याची किंमत

शहरी शेतीला हायड्रोपोनिक शेतीचा खूप फायदा होतो , जी मातीशिवाय उभी शेती आहे. आम्ही पाण्याचे द्रावण वापरतो ज्यामध्ये वनस्पतींना आवश्यक असलेली खनिजे असतात. हायड्रोपोनिक बागकामासाठी मातीची गरज नसते. आम्ही अगदी लहान क्षेत्रात हायड्रोपोनिक बागकाम करण्यास सक्षम आहोत .

हायड्रोपोनिक शेती प्रणाली तयार करणे ही अचूक शेती प्रणाली कशी कार्य करते त्याप्रमाणेच कार्य करते. 5000 चौरस फूट क्षेत्रामध्ये हायड्रोपोनिक शेतीसाठी खालील आवश्यकता आणि स्टार्टअप खर्च आहेत:

हायड्रोपोनिक शेतीचा एक वेळ सेटअप खर्च

पॉलीहाऊस निवारा- 6,00,000 रु

NFT सिस्टम सेटअप-

पाईप्स (4 इंच)- 7,00,000 रु
पाईप्स (2 इंच)- 12,000 रु
पाईप कनेक्टर- रु 1,20,000

स्टँड प्लॅटफॉर्म (प्रत्येकी 32 पाईप्स धरा)- रु 1,00,000 (40 स्टँड)

20,000-लिटर टाकी- 55,000 रु

1,000 प्लॅस्टिक टाक्या- रु 15,000 (2 टाक्या)

5,000 लिटर प्लास्टिक टाकी- 22,000 रु

पाण्याचा पंप (1 HP)- रु. 30,000 (4 पंप)

पाण्याचा पंप (0.5 HP)- रु. 10,000 (2 पंप)

नेट कप – रु 1,00,000

वॉटर कुलर- ६०,००० रु

आरओ सिस्टम- ५०,००० रु

pH मीटर- रु. 1200

टीडीएस मीटर- रु. 2000

मजुरीची किंमत- 10,000 रु

हायड्रोपोनिक्सच्या एका वेळच्या सेटअपची एकूण किंमत 18,87,200 ते 20,00,000 रुपये आहे.

प्रति सायकल हायड्रोपोनिक शेतीची किंमत

हायड्रोपोनिक कृषी प्रणाली दरमहा उत्पादन करते हे लक्षात घेऊन . म्हणून, हायड्रोपोनिक शेतीमध्ये प्रति सायकल खर्च खालीलप्रमाणे आहे:

वीज- रु. 15,000/महिना

बियाणे- रु. 20,000/महिना

खत- रु. 20,000/महिना

मजूर- रु 10,000/महिना

देखभाल- रु 5,000/महिना

पॅकिंग आणि वाहतूक – रु 10,000/महिना

एकूण प्रति सायकलची किंमत 80,000 रुपये आहे.

हायड्रोपोनिक शेतीमध्ये नफा

5000-चौरस-फूट क्षेत्रावरील जाळीसारखे एकवेळ पीक उत्पादनाचे परिणाम येथे आहेत:

एकूण उत्पादन- 3200 किलो

कचरा – 1000 किलो

एकूण बाकी – 2200 किलो

बाजारातील मूल्य- 350 रुपये/किलो

उत्पन्नाचे मूल्य- 7,70,000 रुपये

भारतातील हायड्रोपोनिक्सचे नफा मार्जिन :

प्रॉफिट मार्जिन- प्रति सायकल गुंतवणूक एकूण कमाई

नफा मार्जिन- रु 7,70,000- 80,000 = रु 6,90,000/ सायकल

भारतातील हायड्रोपोनिक शेतीचे नफा मार्जिन रुपये 6,90,000/सायकल आहे.

प्रति चौरस फूट हायड्रोपोनिक शेती गुंतवणूक

5000 चौरस फूट मध्ये. एकूण गुंतवणूक, एक वेळ आणि प्रत्येक सायकलसह एकूण गुंतवणूक- 20,00,000 रुपये आहे. त्यामुळे, प्रति चौरस फूट एकवेळची गुंतवणूक 400 रुपये आहे आणि एका चौरस फूटासाठी प्रति-सायकल गुंतवणूक 16 रुपये आहे.