औषधी वनस्पतींची शेती करणारे डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी हे कोंडागाव, छत्तीसगड येथील रहिवाशी आहेत. कोंडागाव हे शिल्प शहर म्हणून ओळखले जाते. येथील घडावा शिल्प खूप प्रसिद्ध आहेत. डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी यांनी या शहराला आणखी एक नवीन ओळख मिळवून दिली आहे. हे शहर आता भारतातील सर्वात श्रीमंत शेतकरी डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी यांच्या नावाने देखील ओळखले जाते. डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी यांनी हे सिद्ध करून दाखवले आहे कि योग्य तंत्र, आधुनिक पद्धती आणि इचछाशक्तीच्या जोरावर आपण हवे ते साध्य करू शकतो. चला तर मग त्यांच्या यशस्वी शेतीबद्दल जाणून घेऊया.
औषधी वनस्पतींची शेती
डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी हे औषधी वनस्पतींची शेती करतात. ते ३०० पेक्षा अधिक वेगवेगळ्या प्रकारच्या वनस्पतींचे संवर्धन करतात. डॉक्टर राजाराम हे नैसर्गिक ग्रीनहाऊस पद्धतीने शेती करतात. एक एकर मध्ये पॉलीहाऊस बनवण्याचा खर्च ४० लाख येतो. परंतु राजाराम याच्या पद्धतीने झार आपण ग्रीनहाऊस बनवले तर त्याचा खर्च केवळ १.६ लाख येतो. नैसर्गिक ग्रीनहाऊस झाडांच्या साहाय्याने बनवले जाते त्यामुळे ७-८ वर्षांच्या कालावधी नंतर आपण लाकडाचे देखील उत्पन्न घेऊ शकतो.
- स्पिरुलिना म्हणजे काय? स्पिरुलिना शेती कशी करावी? | How to start spirulina farming
- पर्माकल्चर म्हणजे काय? पर्माकल्चर शेती कशा प्रकारे केली जाते? | What is permaculture farming?
- भारतातील सर्वात श्रीमंत शेतकरी – डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी [व्हिडिओ] | औषधी वनस्पतींची शेती | Richest farmer of India – Dr. Rajaram Tripathi | Herbal Farming | Medicinal Farming | Farming Motivation
- ३ वर्षात शेतीच्या जोरावर उभी केली १२०० कोटींची कंपनी [विडिओ] | झेटा फार्म्स Zetta Farms | Rituraj Sharma | Farming motivation
डॉक्टर राजाराम शेतीकडे कसे वळले?
डॉक्टर राजाराम आधी कर्ज वसुली चे काम करत होते. त्यावेळी त्यांच्या लक्षात आले कि जवळ पस ८०-९०% शेतकरी डिफॉल्टर आहेत. यामागचे कारण शोधण्याचा त्यांनी प्रयत्न केला. त्यासाठी त्यांनी इकॉनॉमी चा अभ्यास करून MA पदवी मिळवली. त्यानंतर शेती व त्यासाठी नाबार्ड कडून पुरवले जाणारे कर्ज याचा अभ्यास करून त्यातील उणिवा शिधून काढल्या आणि नाबार्ड समोर त्या सिद्ध देखील करून दाखवल्या.
त्यावेळी नाबार्ड ने शेती कर्ज हा तोट्याचा व्यवसाय असल्याचे मान्य केले परंतु फक्त उणिवा शोधून काही होणार नाही तुम्ही यावर काही तरी उपाय देखील शोध असा सल्ला नाबार्ड ने त्यांना दिला.
त्यानंतर त्यांनी नोकरी सोडली व ते शेतीकडे वळले. अभ्यापूर्वक शेती करून त्यांनी फायदेशीर व्यवसाय निर्माण केला. त्यात त्यांना अनेक अडचणींचा देखील सामना करावा लागला. जमिनीचा लिलाव होण्याची देखील वेळ अली परंतु त्यांनी हार मानली नाही. आज ते वार्षिक २५ कोटींपेक्षा अधिक टर्नओव्हर करत आहेत.
काली मिर्च
डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी प्रामुख्याने काळ्या मिरचीचे उत्पादन घेतात ज्यामध्ये त्यांना सर्वात जास्त फायदा होतो. यासोबतच ते शेतकऱ्यांना काळ्या मिरचीचे उत्पादन घेण्यासाठी मार्गदर्शन देखील करतात. या मोडेल ने काम केल्यास आपल्याला ७-८ वर्षात प्रति एकर ५-६ कोटींची उत्पन्न मिळते.
महिला सशक्तीकरण
डॉक्टर राजाराम याच्या जवळपास १० संस्था आहेत जेथे ८०% महिला कामगार आहेत. या शेतांमध्ये औषधी वनस्पती, मसाल्याचे पदार्थ, मध इ. चे उत्पादन घेतले जाते. त्यांच्या सर्व प्रकारच्या पिकांचे उत्पादन, कापणी, मिरची सुकवणे, साफ करणे, पॅकेजिंग करणे अशा सर्व प्रकारच्या कामांची जबाबदारी महिलांच्या खांद्यावर आहे. या सर्व महिला आदिवासी समाजाच्या आहेत. डॉक्टर राजाराम यांच्यासोबत काम करण्यापूर्वी त्या धान्याची शेती करत होत्या. ज्यात त्यांना फार काही फायदा होत नव्हता. परंतु आता हर्बल फार्मिंग मधून त्या आधीपेक्षा अधिक कमी करत आहेत.
मा दंतेश्वरी हर्बल गुप
मा दंतेश्वरी हर्बल ग्रुप या कंपनी च्या माध्यमातून डॉक्टर राजाराम यांनी MD बॉटॅनिकल्स या ब्रँड ची स्थापना केली आहे. या ब्रँड च्या माध्यमातून अनेक सेंद्रिय उत्पादनांची निर्मिती केली जाते.
भारतातील सर्वात श्रीमंत शेतकरी – डॉक्टर राजाराम त्रिपाठी
यशस्वी शेतकरी डॉ. राजाराम त्रिपाठी हे छत्तीसगडमधील बस्तर जिल्ह्यातील रहिवासी आहेत. त्यांना हरित योद्धा, कृषी ऋषी, हर्बल किंग, फादर ऑफ सफेद मुसळी इत्यादी पदव्या देऊन गौरविण्यात आले आहे. डॉ. राजाराम त्रिपाठी यांनी शेतीतून केवळ त्यांचे जीवनच बदलले नाही, तर इतर अनेक शेतकऱ्यांना आर्थिकदृष्ट्या मजबूत केले. म्हणूनच कृषी जागरण आयोजित आणि महिंद्रा ट्रॅक्टर्सने प्रायोजित केलेल्या ‘मिलियनेअर फार्मर ऑफ इंडिया-2023 अवॉर्ड्स’ शोमध्ये केंद्रीय मत्स्यव्यवसाय, पशुसंवर्धन आणि दुग्ध मंत्री पुरषोत्तम रुपाला. डॉ. राजाराम त्रिपाठी यांना ‘भारतातील सर्वात श्रीमंत शेतकरी’/RFOI देण्यात आला. पुरस्कार. त्याचप्रमाणे डॉ. राजाराम त्रिपाठी औषधी पिकांच्या लागवडीतून वार्षिक 25 कोटी रुपयांची उलाढाल करतात. जर आपण त्यांच्याशी संबंधित शेतकऱ्यांबद्दल बोललो तर, शेतकऱ्यांचा संपूर्ण समूह औषधी पिकांच्या लागवडीतून दरवर्षी सुमारे 2.5 हजार कोटी रुपयांची उलाढाल/औषधी वनस्पतींच्या शेतीतून नफा कमावत आहे. अशा परिस्थितीत यशस्वी शेतकरी डॉ.राजाराम त्रिपाठी यांची यशोगाथा या व्हिडिओमध्ये पाहूया.
