माझी कन्या भाग्यश्री योजना २०१६ मध्ये महाराष्ट्र सरकारने सुरू केली होती. ही योजना राज्यातील मुलींच्या कल्याणासाठी आणि सक्षमीकरणासाठी सुरू करण्यात आली होती. सुरुवातीपासून ही योजना पात्र कुटुंबांना आर्थिक सहाय्य आणि विविध लाभ प्रदान करत आहे, ज्याचा उद्देश महाराष्ट्रातील मुलींच्या शिक्षणाला आणि सर्वांगीण विकासाला पाठिंबा देण्याच्या उद्देशाने आहे. राज्यातील मुलींचे उज्ज्वल भविष्य सुनिश्चित करून लैंगिक असमानता दूर करण्यासाठी आणि लैंगिक समानतेला प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकारच्या प्रयत्नांचा हा एक भाग आहे.
या योजनेमध्ये ज्या मातेने किंवा पित्याने एका मुलीच्या जन्मा नंतर लगेच एक वर्षाच्या आत परिवार नियोजन केले आहे, अशा कुटुंबातील मुलीच्या नावाने ५०००/-रुपये सरकार व्दारा बँक मध्ये जमा केले जाईल, त्याचप्रमाणे या योजने मध्ये ज्या माता किंवा पित्याने दुसऱ्या मुलीच्या जन्मानंतर लगेच परिवार नियोजन केले आहे, त्यांना परिवार नियोजन केल्यानंतर दोन्ही मुलींच्या नावाने शासनाकडून २५००/- रुपये बँकेमध्ये जमा केले जाईल. या योजनेअंतर्गत राज्यातील दारिद्र्य रेषेखालील जन्मणाऱ्या प्रत्येक मुलीच्या नावे रुपये २१,२००/- मुलीच्या जन्माच्या एका वर्षाच्या आत आयुर्विमा महामंडळाच्या योजनेत गुंतवून सदर मुलीस वयाची १८ वर्षे पूर्ण झाल्यानंतर एकूण रुपये १ लाख एवढी रक्कम प्रदान करण्यात येईल. या व्यतिरिक्त मुलीचा जन्म झाल्यापासून मुलगी अठरा वर्षाची होईपर्यंत या योजने अंतर्गत अधिकचे लाभ देण्यासाठी शासनाने मंजुरी दिली आहे. या योजनेच्या अंतर्गत सुरवातील ज्या दारिद्र्य रेषेखालील (BPL) कुटुंबांचे वार्षिक उत्पन्न एक लाख पर्यंत होते त्याच कुटुंबाना या योजनेचा लाभ देण्यात येत होता. शासनाच्या नवीन निर्णयानुसार या योजनेच्या अंतर्गत मुलींच्या कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्नाची मर्यादा वाढऊन एक लाखावरून ७.५ लाख रुपये करण्यात आली आहे.
माझी कन्या भाग्यश्री योजना ही महाराष्ट्र, भारत सरकारने मुलींच्या कल्याण आणि सक्षमीकरणाला चालना देण्याच्या उद्देशाने सुरू केलेली एक प्रगतीशील योजना आहे. स्त्री-पुरुष समानता आणि महिला सक्षमीकरणाचे महत्त्व ओळखून, हा उपक्रम मुलगी असलेल्या कुटुंबांना आर्थिक सहाय्य आणि विविध फायदे प्रदान करतो, ज्यामुळे त्यांचे शिक्षण आणि सर्वांगीण विकासाला प्रोत्साहन मिळते. या लेखात, आम्ही योजनेचे तपशील, तिची उद्दिष्टे, पात्रता निकष आणि त्यातून मिळणारे फायदे यांचा तपशीलवार विचार करू.
माझी कन्या भाग्यश्री योजनेची उद्दिष्टे काय आहेत?
माझी कन्या भाग्यश्री योजनेची प्राथमिक उद्दिष्टे पुढीलप्रमाणे आहेत.
- शिक्षणाला चालना देणे: ही योजना आर्थिक सहाय्य देऊन मुलींना शिक्षण देण्याच्या महत्त्वावर भर देते, त्यामुळे महाराष्ट्रातील मुलींमधील एकूण साक्षरतेचे प्रमाण वाढते.
- लिंग विषमता कमी करणे: मुलगी असलेल्या कुटुंबांना प्रोत्साहन देऊन, या योजनेचे उद्दिष्ट लिंग दरी कमी करणे आणि लैंगिक समानतेला प्रोत्साहन देणे आहे.
- उज्ज्वल भविष्याची खात्री करणे: मुलींना त्यांच्या सर्वांगीण विकासासाठी आवश्यक संसाधने आणि संधी उपलब्ध करून देऊन त्यांचे चांगले भविष्य सुरक्षित करण्याचा या योजनेचा हेतू आहे.
माझी कन्या भाग्यश्री योजनेसाठी कोणते पात्रता निकष आहेत?
भाग्यश्री योजनेचा लाभ घेण्यासाठी , अर्जदारांनी खालील पात्रता निकष पूर्ण केले पाहिजेत:
- निवासस्थान: मुलीचे कुटुंब महाराष्ट्राचे कायमचे रहिवासी असावे.
- उत्पन्न मर्यादा: कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न हे सरकारने निर्दिष्ट केल्यानुसार एका विशिष्ट उंबरठ्यापेक्षा कमी असावे. उत्पन्न मर्यादा वेळोवेळी बदलू शकते आणि बदलू शकते.
- जन्म क्रम: मुलगी ही कुटुंबातील पहिली किंवा दुसरी मुलगी असावी. मात्र, जुळ्या मुलांच्या बाबतीत ही योजना लागू आहे.
- अर्जदार बालिकेचे वडील महाराष्ट्र राज्याचे रहिवासी असणे आवश्यक आहे.
- या योजनेअंतर्गत सर्व गटातील दारिद्र्य रेषेखालील तसेच दारिद्र रेषेवरील एपीएल पांढरे रेशन कार्डधारक दोन मुलींना लागू असेल.
- विम्याचा लाभ घेताना मुलीचे वय १८ वर्ष पूर्ण असणे आवश्यक आहे. तसेच तिने इयत्ता दहावीचे परीक्षा उत्तीर्ण होणे व १८ वर्ष पूर्ण होईपर्यंत अविवाहित असणे आवश्यक आहे.
- या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी अर्ज करताना बालिकेची जन्म नोंदणी प्रमाणपत्र आवश्यक आहे.
- दुसऱ्या प्रसुतीच्या वेळी जर जुळ्या मुली झाल्या, तर या दोन्ही मुली प्रकार दोनचे लाभार्थी प्रमाणे योजनेस पात्र असतील.
- बालगृहातील अनाथ मुलींसाठी योजना अनुज्ञेय राहील.
- एखाद्या परिवाराने अनाथ मुली दत्तक घेतले असेल, तर सदर मुलीला त्यांची प्रथम मुलगी मानून या योजनेचा लाभ अनुज्ञेय राहील. परंतु सदर लाभ प्राप्त होण्यासाठी दत्तक मुलीचे वय ० ते ६ वर्ष सहा किंवा सहा पेक्षा कमी असणे आवश्यक आहे.
- प्रकार एक च्या लाभार्थी कुटुंबास एका मुलीनंतर व प्रकार दोनच्या लाभार्थी कुटुंबास दोन अपत्यांच्या जन्मानंतर कुटुंब नियोजन शस्त्रक्रिया करणे बंधनकारक राहील.
- सदर योजनेअंतर्गत १८ वर्षानंतर जी रक्कम रुपये १ लाख मिळणार आहे, त्यापैकी किमान रुपये १०,०००/- हे मुलीच्या कौशल्य विकासावर खर्च करणे आवश्यक आहे. जेणेकरून भविष्यात ती स्वतःच्या पायावर उभा असेल.
माझी कन्या भाग्यश्री योजना 2023 ची कागदपत्रे
- अर्जदाराचे आधार कार्ड
- उत्पन्न प्रमाणपत्र
- पत्ता पुरावा
- मोबाइल नंबर
- पासपोर्ट आकाराचा फोटो
- आईचे किंवा मुलीचे बँक खाते पासबुक
माझी कन्या भाग्यश्री योजनेचे फायदे
माझी कन्या भाग्यश्री योजनेंतर्गत, पात्र कुटुंबांना अनेक लाभ मिळतात, ज्यात खालील गोष्टींचा समावेश होतो:
- विविध टप्प्यांवर आर्थिक सहाय्य: ही योजना मुलीच्या आयुष्याच्या वेगवेगळ्या टप्प्यांवर कुटुंबांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करते. यामध्ये जन्माच्या वेळी एकरकमी रक्कम, मुलीच्या शिक्षणासाठी आर्थिक मदत आणि विशिष्ट स्तरावरील शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर परिपक्वता रक्कम यांचा समावेश होतो.
- विमा संरक्षण: ही योजना मुलगी आणि तिच्या कुटुंबासाठी विमा संरक्षण देते. हे सुनिश्चित करते की कुटुंब अनपेक्षित परिस्थितींपासून संरक्षित आहे आणि आवश्यक वैद्यकीय सेवा मिळवू शकते.
- शिष्यवृत्ती: ज्या मुली शैक्षणिकदृष्ट्या उत्कृष्ट आहेत आणि उच्च शिक्षण संस्थांमध्ये प्रवेश निश्चित करतात त्या शिष्यवृत्तीसाठी पात्र आहेत. हे त्यांना उच्च शिक्षण घेण्यास आणि त्यांच्या शैक्षणिक आकांक्षा पूर्ण करण्यास प्रोत्साहित करते.
- जागरूकता कार्यक्रम: माझी कन्या भाग्यश्री योजना मुलींच्या शिक्षणाचे महत्त्व, लिंग समानता आणि योजनेचे फायदे याबद्दल पालक आणि समुदायांना शिक्षित करण्यासाठी जागरूकता कार्यक्रम देखील आयोजित करते.
माझी कन्या भाग्यश्री योजनेसाठी अर्ज कसा करावा?
महाराष्ट्रातील माझी कन्या भाग्यश्री योजनेसाठी अर्ज करण्यासाठी , तुम्ही या चरणांचे अनुसरण करू शकता:
- आवश्यक कागदपत्रे गोळा करा: तुमच्याकडे अर्ज प्रक्रियेसाठी आवश्यक कागदपत्रे तयार असल्याची खात्री करा. यामध्ये ओळखीचा पुरावा, रहिवासी पुरावा, उत्पन्नाचा दाखला, मुलीचा जन्म दाखला आणि सरकारने निर्दिष्ट केलेल्या इतर कोणत्याही कागदपत्रांचा समावेश असू शकतो.
- जवळच्या अंगणवाडी केंद्राला किंवा महानगरपालिका कार्यालयाला भेट द्या: योजनेसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया सामान्यत: अंगणवाडी केंद्रे किंवा महानगरपालिका कार्यालयातून केली जाते. तुमच्या क्षेत्रातील जवळचे केंद्र किंवा कार्यालय शोधा.
- अर्ज मिळवा: माझी कन्या भाग्यश्री योजनेसाठी संबंधित अधिकाऱ्यांकडून अर्ज मागवा. तुम्हाला तुमचे कुटुंब, उत्पन्न आणि मुलगी याबद्दल मूलभूत तपशील प्रदान करणे आवश्यक असू शकते.
- अर्ज भरा: अचूक माहितीसह अर्ज काळजीपूर्वक भरा. कोणत्याही त्रुटी किंवा विलंब टाळण्यासाठी सबमिशन करण्यापूर्वी सर्व तपशील पुन्हा तपासण्याची खात्री करा.
- आवश्यक कागदपत्रे जोडा: अर्जासोबत आवश्यक कागदपत्रे जोडा. तुमच्याकडे सर्व सहाय्यक कागदपत्रे विहित नमुन्यातील आणि अधिकार्‍यांनी नमूद केल्यानुसार आकारात असल्याची खात्री करा.
- अर्ज सबमिट करा: पूर्ण केलेला अर्ज आणि सहाय्यक कागदपत्रे संबंधित अंगणवाडी केंद्र किंवा महानगरपालिका कार्यालयात सबमिट करा. अधिकारी प्रदान केलेल्या माहितीची पडताळणी करतील आणि तुमच्या अर्जावर प्रक्रिया करतील.
- अर्जाचा पाठपुरावा करा: अर्ज सबमिट केल्यानंतर, तुम्हाला एक पोचपावती किंवा संदर्भ क्रमांक मिळू शकतो. भविष्यातील संदर्भासाठी हे सुरक्षित ठेवा. तुम्ही वेळोवेळी संबंधित कार्यालयाशी संपर्क साधून किंवा उपलब्ध असल्यास त्यांच्या वेबसाइटला भेट देऊन तुमच्या अर्जाची स्थिती तपासू शकता.
- लाभ मिळवा: तुमचा अर्ज मंजूर झाल्यास, तुम्हाला योजनेच्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार माझी कन्या भाग्यश्री योजनेचे लाभ मिळणे सुरू होईल. यामध्ये विशिष्ट टप्प्यावर आणि आवश्यकतांवर अवलंबून आर्थिक सहाय्य, विमा संरक्षण आणि शिष्यवृत्ती यांचा समावेश असू शकतो.
हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की महाराष्ट्र सरकारने जारी केलेल्या अद्यतने आणि मार्गदर्शक तत्त्वांवर अवलंबून अर्ज प्रक्रिया आणि आवश्यकता थोड्याशा बदलू शकतात. अर्जाच्या प्रक्रियेशी संबंधित सर्वात अचूक आणि अद्ययावत माहितीसाठी अधिकृत वेबसाइटचा सल्ला घेणे किंवा अधिकाऱ्यांशी थेट संपर्क साधण्याचा सल्ला दिला जातो.
| महाराष्ट्र शासनाचे अधिकृत संकेतस्थळ | इथे क्लिक करा |
| माझी कन्या भाग्यश्री योजना माहिती PDF | इथे क्लिक करा |
| माझी कन्या भाग्यश्री योजना अर्ज PDF | इथे क्लिक करा |
निष्कर्ष
माझी कन्या भाग्यश्री योजना हा महाराष्ट्र सरकारचा एक स्तुत्य उपक्रम आहे ज्याचा उद्देश मुलींना सक्षम करणे आणि लैंगिक समानता वाढवणे आहे. आर्थिक सहाय्य आणि प्रोत्साहन देऊन, योजना कुटुंबांना त्यांच्या मुलींचे शिक्षण आणि पालनपोषण करण्यास प्रोत्साहित करते. हे केवळ लिंग विषमता कमी करण्यास मदत करत नाही तर समाजाच्या सर्वांगीण विकासात योगदान देते. या योजनेद्वारे, महाराष्ट्र आपल्या मुलींचे उज्वल आणि अधिक समावेशक भविष्य घडवण्याच्या दिशेने, त्यांचे हक्क सुनिश्चित करण्यासाठी आणि त्यांना सक्षम व्यक्ती बनण्यासाठी सक्षम बनवण्याच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलत आहे.